Integracja ziem zaboru pruskiego z pozostałymi terenami kraju – czyli działalność Ministerstwa byłej Dzielnicy Pruskiej. - Powstanie Wielkopolskie

Odzyskanie niepodległości przysporzyło młodemu, odradzającemu się państwu polskiemu wiele trudności. Wraz z podpisaniem traktatu wersalskiego Rzeczpospolita nabyła prawa do części ziem znajdujących się dotąd w granicach Niemiec. Z jednej strony oznaczało to powiększenie terytorium Polski, ale z drugiej okazało się  niezwykle trudne pod względem unifikacji i wymagało reorganizacji.

W rezultacie 1 sierpnia 1919 roku uchwalono ustawę o tymczasowej organizacji zarządu byłej dzielnicy pruskiej, na mocy której ustanowiono Ministerstwo byłej Dzielnicy Pruskiej. Jego  siedzibą była Warszawa, lecz minister większość czasu  urzędował w Poznaniu, głównie w Zamku Cesarskim. Miało ono przejąć wszystkie ziemie pruskie oddane Polsce i przygotować je do pełnego zespolenia  z Rzeczpospolitą.  Ministerstwo różniło się od pozostałych m.in. tym, że jego zakres działania był określony terytorialnie i obejmował  ziemie byłego zaboru pruskiego – województwo wielkopolskie i województwo pomorskie. Zamierzono również podporządkować mu Śląsk, lecz zostało zlikwidowane, zanim rozstrzygnięto przynależność państwową tej prowincji.

DEPARTAMENTY MINISTERSTWA BYŁEJ DZIELNICY PRUSKIEJ  

Ministerstwo podzielone było na departamenty, poza którymi istniało Biuro Prezydialne i Komitet Gospodarczy. Jednak nie wszystkie departamenty istniały od chwili jego powstania, tak samo, jak nie wszystkie działały do czasu jego likwidacji.  W czasie unifikacji struktur ministerstwa z resztą kraju ulegały one stopniowo zniesieniu. W strukturach ministerstwa znalazły się:

Departament Centralny
Departament Polityczny
Departament Sprawiedliwości
Departament Spraw Wewnętrznych
Departament Rolnictwa i Dóbr Państwowych
Departament Skarbu
Departament Przemysłu i Handlu
Departament Kolei Żelaznych
Departament Poczt i Telegrafów
Departament Pracy i Opieki Społecznej
Departament Robót Publicznych
Departament Aprowizacji
Departament Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego
Departament Kultury i Sztuki
Departament Zdrowia Publicznego.

Departamenty Ministerstwa byłej Dzielnicy Pruskiej były podzielone rzeczowo i odzwierciedlały kompetencje warszawskich ministerstw. Wszystko po to, aby możliwie najsprawniej włączyć je                          do właściwych ministerstw po unifikacji.

MINISTER – JEGO PRAWA i OBOWIĄZKI

Na czele nowo utworzonego ministerstwa stał minister, który dzięki sierpniowej ustawie zyskiwał wiele uprawnień. Tak samo, jak pozostali ministrowie wchodził w skład Rady Ministrów i cieszył się identycznymi prawami, co jego koledzy „po fachu” . Był reprezentantem władzy wykonawczej, ponadto posiadał kompetencje ustawodawcze oraz miał „swój udział” w przypadku obsady personalnej wymiaru sprawiedliwości. Oznacza to, że minister byłej Dzielnicy Pruskiej posiadał na jej terenie kompetencje wszystkich pozostałych ministrów. Z jego uprawnień wyłączone były jedynie sprawy celne, polityka zagraniczna oraz wojsko.

 Do obowiązków ministra należało przejęcie administracji od Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej oraz władz niemieckich. Był on również administratorem dzielnicy i sprawował nad nią właściwą ”opiekę”.  Jednym z najważniejszych zadań ministra było dostosowanie prawa w byłej dzielnicy pruskiej do tego, które obowiązywało w reszcie kraju.

Kolejnymi ministrami byłej Dzielnicy Pruskiej byli:

Władysław Seyda
Władysław Kucharski
Juliusz Trzciński
Józef Wybicki

LIKWIDACJA MINISTERSTWA

Od początku funkcjonowania Ministerstwa byłej Dzielnicy Pruskiej systematycznie ograniczano zakres jego działania na rzecz właściwych ministerstw w Warszawie. Na ostateczną likwidację zdecydowano się na początku 1922 roku. Ustawę o zniesieniu resortu uchwalono 7 kwietnia, a zaczęła ona obowiązywać 28 kwietnia.