Przysięga Wojsk Wielkopolskich w Poznaniu - Powstanie Wielkopolskie

Dążenia niepodległościowe w Wielkopolsce na przełomie 1918 i 1919 roku traktowane były przez rząd w Berlinie jako próba secesji prowincji od Niemiec. Działo się to w okresie podpisanego we francuskim Compiegne 11 listopada 1918 roku zawieszenia broni na frontach Wielkiej Wojny. Oddziały złożone z Polaków, występujące zbrojnie przeciwko armii niemieckiej w Wielkopolsce, nie posiadały jednolitej i zunifikowanej struktury. Co prawda uznawały one zwierzchność Naczelnej Rady Ludowej z siedzibą w Poznaniu, ale przysięgę składały często w ramach przynależności lokalnych i tak też początkowo działały, wyzwalając okoliczne miejscowości.

Przybycie gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego do Poznania wraz z doświadczonymi sztabowcami pozwoliło przeprowadzić reorganizację sił powstańczych. Rozkaz z 21 stycznia 1919 roku ustalił treść roty przysięgi oraz ujednolicił umundurowanie. Doprowadziło to do utworzenia regularnego wojska, którego pierwsze oddziały złożyły ślubowanie 26 stycznia 1919 roku. Przysięga odbyła się na placu Wolności w Poznaniu, dawnym placu Wilhelmowskim. Wydarzenie to upamiętnia płyta symbolicznie wmurowana w miejscu, gdzie kiedyś stał pomnik poległych pod Nachodem w 1866 roku, który gloryfikował tryumf pruskiej potęgi militarnej.

Przysięgę Wojsk Wielkopolskich można uznać za zwieńczenie długiej drogi do powołania polskich sił zbrojnych w zaborze pruskim. Rozpoczęła się ona od założenia dwa lata wcześniej tajnej Polskiej Organizacji Wojskowej, przez polityczne uchwały Sejmu Dzielnicowego i zwycięskie walki z wojskami niemieckimi na przełomie 1918/19 roku. Od chwili przysięgi Wojska Wielkopolskie tworzyły regularną, jednolicie umundurowaną armię, a zgodnie z jej brzmieniem – już po kilku miesiącach nastąpiło połączenie z Wojskiem Polskim i włączenie w jego struktury. Równo sto lat po tym wydarzeniu, w tym samym miejscu, ślubowanie złożyli żołnierze 12 Wielkopolskiej Brygady Obrony Terytorialnej, co jest symbolicznym nawiązaniem do wydarzeń Powstania Wielkopolskiego.

Na pierwszym i drugim zdjęciu: miejsce, gdzie stał ołtarz podczas mszy odprawionej przed przysięgą Wojsk Wielkopolskich 26 stycznia 1919 roku, w tle budynek Biblioteki Raczyńskich;
fot. historyczna  K. Greger, domena publiczna, fot. współczesna M. Budnik, 2022.

Na trzecim zdjęciu: płyta umieszczona w centralnym punkcie nawierzchni placu Wolności w Poznaniu, która upamiętnia złożenie w tym miejscu przysięgi przez Wojska Wielkopolskie [dane lokalizacji geograficznej wg google plus: CW5G+7J7 Poznań], fot. M. Budnik, 2022.

Zobacz: