Dowbor-Muśnicki podczas I wojny światowej - Powstanie Wielkopolskie

Zanim Generał Józef Dowbor Muśnicki został dowódcą Wojsk Wielkopolskich, uczestniczył w I wojnie światowej. Wcześniej ukończył Akademię Sztabu Generalnego w Petersburgu oraz wziął udział w wojnie rosyjsko-japońskiej. W listopadzie 1914 roku objął dowództwo 14. pułku strzelców, z którym toczył ciężkie walki w rejonie Przasnysza. W trakcie kampanii na Mazowszu, latem 1915 roku, został ranny i musiał udać się na leczenie. Po powrocie do służby walczył na froncie z Austriakami, gdzie dowodził dywizjami piechoty. Podczas ciężkich walk nad rzeką Dźwiną (obecnie terytorium Łotwy, kilkanaście kilometrów na wschód od Rygi), został podtruty gazami bojowymi. Za swoje frontowe zasługi otrzymał awans na stopień generała-porucznika. W szczytowym okresie swojej kariery wojskowej w carskiej Rosji objął dowodzenie 38. Korpusem Armijnym.

Po rewolucji lutowej w 1917 roku Naczelny Polski Komitet Wojskowy w Rosji powołał go na dowódcę I Korpusu Polskiego. Jednostka ta liczyła dwadzieścia tysięcy żołnierzy i w zamyśle jej twórców miała być skierowana do walki z  Niemcami. W tym samym roku wybuchła jednak rewolucja październikowa i bolszewicy zaczęli atakować polski korpus. Pod dowództwem generała jednostka ta zdobyła i obsadziła starą twierdzę w Bobrujsku nad Berezyną. Tam, na podstawie ustaleń Traktatu Brzeskiego pomiędzy bolszewicką Rosją a cesarstwem Niemieckim, oddziały polskie zostały rozbrojone. Dowbor-Muśnicki wrócił latem 1918 roku na swoją rodzinną ziemię sandomierską..

Podsumowując losy generała Józefa Dowbora-Muśnickiego podczas Wielkiej Wojny lat 1914-18, można bez wątpienia stwierdzić, iż był bardzo dobrym dowódcą, który sprawdził się w boju. Solidne wykształcenie wojskowe, które uzyskał podczas nauki w Petersburskiej Konstantynowskiej Szkole Artylerii i podczas studiów w rosyjskiej Akademii Sztabu Generalnego oraz doświadczenie uzyskane podczas wojny rosyjsko-japońskiej 1904-1905 zostały wykorzystane przez niego na froncie I wojny światowej. Doświadczenie w pracy sztabowej, od szczebla pułku do korpusu, zaprocentowały przy organizacji Wojsk Wielkopolskich na początku 1919 roku.

Na zdjęciu po lewej: Gen. Józef Dowbor-Muśnicki (generał w środku) i sztab I Korpusu Polskiego w Rosji w roku 1918.

Na zdjęciu poniżej: rzeka Dźwina na Łotwie w pobliżu tzw. Wyspy Śmierci, gdzie w okresie I wojny światowej toczono ciężkie walki, podczas których używano gazów bojowych; w tej okolicy został po raz drugi ranny gen. Józef Dowbor-Muśnicki. Fot. M. Budnik, 2017.