Od Kosynierów Bukowskich do Powstańców Wielkopolskich - Powstanie Wielkopolskie

Położony kilkadziesiąt kilometrów na zachód od Poznania niewielki Buk to miejsce wyjątkowo zasłużone w walce z zaborcą. Jego mieszkańcy wielokrotnie stawali w obronie polskości przeciwko pruskiej germanizacji, za co przychodziło im ponosić dotkliwe konsekwencje.

Gdy w 1848 roku wybuchła Wiosna Ludów, bukowianie zorganizowali oddział kosynierów, który w maju tego roku walczył z wojskiem niemieckim na ulicach miasta i w pobliskim Grodzisku. I choć nie odniósł sukcesu, pozostała po nim legenda i przykład dla potomnych. Niestety w ramach represji za udział w powstaniu 1848 roku miasto utraciło status stolicy powiatu.

Na przełomie XIX i XX wieku, gdy nasiliła się niemiecka polityka germanizacyjna, wyraźny opór zaborcy stawili uczniowie bukowskiej szkoły. Protest rozpoczął się po wręczeniu wyróżniającym się uczniom portretów cesarza Wilhelma II, co zostało odebrane  jako obraza polskości. W kolejnym roku próbowano zmusić uczniów do nauki religii w języku niemieckim. Spowodowało to zdecydowany sprzeciw dzieci i ich rodziców. Ówczesne skierowanie do pracy w bukowskich szkołach nauczycieli z głębi Rzeszy tylko potwierdziło, że Pruski zaborca  uznawał Buk za miejsce o silnym żywiole polskości. 

Po wybuchu Powstania Wielkopolskiego bukowianie utworzyli kompanię, która brała udział w walkach na froncie zachodnim. W samym mieście utworzono zaś lazaret dla rannych. Ciekawym epizodem związanym z Bukiem było zatrzymanie i rozbrojenie pociągu z żołnierzami niemieckimi, którzy zamierzali wzmocnić załogę Poznania pod koniec grudnia 1918 roku. Z miastem związany był też płk. Kazimierz Zenkteller, jeden z organizatorów Powstania Wielkopolskiego, a w 1921 roku dowódca III Powstania Śląskiego. 

Bukowianie niezmiennie pamiętają o swoich bohaterach. W centralnej części miasta znajduje się okazały pomnik, który upamiętnia tych, którzy oddali życie za wolną Ojczyznę. Na tym samym placu, nieopodal pomnika stoi  zabytkowy budynek szkoły, w którym przeciwko germanizacji zaprotestowali uczniowie w 1901 i 1902 roku. Na cmentarzu parafialnym znajduje się okazała i zadbana kwatera poległych podczas Wiosny  Ludów i Powstania Wielkopolskiego.

Na pierwszym zdjęciu: Odsłonięty 1 września 1989 roku w Buku przy pl. Reszki pomnik Bohaterów Ziemi Bukowskiej upamiętniający wszystkich związanych z tym regionem, którzy walczyli o polskość. [dane lokalizacji geograficznej: 52.357517416685255, 16.520443972588254], fot. M Budnik, 2022.

Na drugim zdjęciu: W południowej części cmentarza parafialnego znajduje się zbiorowy grób z  murowanym pomnikiem dedykowanym Poległym w Buku w r. 1848 oraz powstańcom z 1919 r., który zrekonstruowano w 1967 roku po zniszczeniu w okresie II wojny światowej. [dane lokalizacji geograficznej: 52.357457123208015, 16.512891229563355] , fot. M Budnik, 2022.

Na trzecim zdjęciu: Malowidło na ścianie hali sportowej przy ul. Szarych Szeregów w Buku przedstawia w komiksowej formie zdobycie pociągu z wojskiem niemieckim w grudniu 1918 roku. [dane lokalizacji geograficznej: 52.35516770811523, 16.522315438236603], fot. M Budnik, 2022.