Wojska Wielkopolskie w Bobrujsku - Powstanie Wielkopolskie

Kombinowana Dywizja Wojsk Wielkopolskich zajęła latem 1919 roku twierdzę w Bobrujsku i spędziła w niej rok. Okres ten naznaczony był wieloma sukcesami bojowymi, aż do odwrotu pod naporem bolszewickiej ofensywy w lipcu 1920 roku.

Podczas wojny polsko-bolszewickiej twierdza w Bobrujsku była już obiektem bardzo przestarzałym. Wzniesiona w trzeciej dekadzie XIX wieku, reprezentowała typ twierdzy poligonalnej, który ze względu na postęp techniczny w artylerii swoje znaczenie obronne utracił już w połowie wieku.

W czasie I wojny światowej była obiektem dalekiego zaplecza, w którym formowano jednostki kierowane później na front oraz pełniła funkcję centrum logistycznego. W lutym 1918 roku dowodzony przez gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego I Korpus Polski (sformowany został 24 lipca 1917 na ziemiach zaboru rosyjskiego z żołnierzy narodowości polskiej służących w  carskiej armii) zajął twierdzę, chroniąc się w niej przed niepokojami w zrewoltowanej Rosji. Pozostał w niej do rozwiązania go przez Niemców, dokonanym na podstawie postanowień traktatu brzeskiego.

Można by postawić śmiałą hipotezę, że kolejne zajęcie rok później tej bardzo przestarzałej już wtedy twierdzy przez Wojsko Polskie, to wynik prawidłowo wyciągniętych wniosków z poprzedniej kampanii: choć archaiczne, ale zawsze grube mury dawały solidną obronę i spokój garnizonowi, który mógł operować na jej przedpolach, a po rajdach wracać w bezpieczne miejsce. Budynki koszarowe dawały zaś chwilę wytchnienia i pozwalały gromadzić zapasy potrzebne w walce, naprawić oporządzenie, itp.

Wysłanie Wojsk Wielkopolskich nad Berezynę było udanym posunięciem taktycznym. Pobyt w bobrujskiej twierdzy pozwolił utrzymać przez rok kilkudziesięciokilometrowy odcinek frontu, który blokował wojskom bolszewickim natarcie w rejonie tzw. bramy smoleńskiej.

Relikty twierdzy w Bobrujsku znajdują się dzisiaj na terenie Białorusi i są dostępne dla zwiedzających. Na jej dziedzińcu niestety nie zachował się kopiec – pomnik poległych w walkach o niepodległość Polski, usypany w 1918 roku.

Na zdjęciu: pogrzeb żołnierzy Kombinowanej Dywizji Wielkopolskiej na początku września 1919 roku; po lewej stronie widoczny kopiec usypany w miejscu cmentarza polskiego przed ewakuacją twierdzy w 1918 roku, który był pomnikiem poległych w walkach o niepodległość Polski; w głębi budynki koszarowe z XIX wieku; zbiory MPWL.